Niezbywalne prawo

Niezbywalnośc praw

Prawa autorskie osobiste nie wygasają i są niezbywalne. Dotyczy to zwłaszcza:

• autorstwa utworu - uznania wszelkich praw twórcy do własnego dzieła;

• sygnowania utworu własnym nazwiskiem, pseudonimem lub udostępnianiu go anonimowo, o czym decyduje autor. Należy pamiętać, iż anonimowe udostępnienie dzieła nie oznacza rezygnacji twórcy z wynagrodzenia i możliwości dowolnego korzystania z utworu przez osoby trzecie;

• integralności dzieła pod względem jego formy i treści, tzn. rozpowszechniania utworu w postaci dostarczonej przez autora (tzw. rzetelne wykorzystanie);

• prawa do rozporządzania utworem i sposobów korzystania z niego - twórca decyduje o warunkach udostępniania dzieła (jest to tzw. nadzór autorski).

Ochrona autorskich praw osobistych

Autorskie prawa osobiste są chronione (zgodnie z art. 16 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych), zaś osoba naruszająca te prawa może zostać zobowiązana do stosownego zadośćuczynienia. Może ono mieć formy: żądania przez twórcę zaniechania tego działania, usunięcia jego ewentualnych skutków oraz złożenia oświadczenia - najczęściej w postaci publicznych przeprosin - zamieszczonego odpowiednio do miejsca, gdzie doszło do naruszenia, np. w prasie, radiu, telewizji.

Zadośćuczynienia i odszkodowania

Zadośćuczynieniem może też być przyznane autorowi przez sąd odszkodowanie pieniężne. Ochrona praw autorskich osobistych obowiązuje także po śmierci twórcy (związek autora z własnym dziełem jest nieograniczony w czasie). Wówczas z wszelkimi roszczeniami wynikającymi z praw autorskich mogą występować (jeżeli autor nie zdecydował inaczej): małżonkowie lub ich zstępni, rodzice, rodzeństwo bądź zstępni; stosowne do rodzaju działalności zrzeszenie twórców lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (np. ZAiKS), która reprezentowała w tym względzie zmarłego autora.

Warto wiedzieć, że dla faktu naruszenia praw autorskich i związanej z tym odpowiedzialności nie ma znaczenia, czy zostało to poczynione dla celów komercyjnych czy niekomercyjnych. Rozróżnienie to może być istotne jedynie przy określaniu rodzaju i/lub wysokości ewentualnego zadośćuczynienia.