Tajniki prawa autorskiego Prawa autorskie majątkowe posiadają ograniczenia czasowe i mogą być przekazane (są zbywalne np. w formie licencji lub przeniesienia). W myśl art. 17 ustawy o prawie autorskim, autor posiada wyłączne prawo (chyba że inne artykuły ustawy stanowią inaczej) do korzystania z utworu, rozporządzania nim i do uzyskiwania wynagrodzenia z tego tytułu. Ostatnia kwestia może być regulowana inaczej, zależnie od umowy zawartej między twórcą a podmiotem korzystającym z dzieła. Szerzej o tym w dziale o umowach z zakresu prawa autorskiego.
Autorskie prawa majątkowe wygasają po upływie siedemdziesięciu lat:
• od śmierci twórcy lub tego współtwórcy, który przeżył innych współautorów;
• w przypadku utworu nieznanego autora - od daty pierwszego udokumentowanego rozpowszechnienia;
• w stosunku do dzieła, którego prawa autorskie posiada inna osoba niż twórca - od chwili rozpowszechnienia utworu, gdy zaś dzieło nie było rozpowszechniane - od daty jego ustalenia;
• w przypadku utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej osoby z grona głównych twórców (reżysera, scenarzysty, kompozytora muzyki, itp.).
Po upływie tego okresu możliwe jest dowolne wkorzystywanie przedmiotowego utworu bez konsekwencji prawnych czy finansowych. Autorskie prawa majątkowe chronione są przepisami cywilno-prawnymi jak też karnymi. W przypadku naruszenia tych praw, ich właściciel może żądać od naruszającego następujących roszczeń: zaprzestania naruszania praw do utworu; usunięcia rezultatów naruszenia - jeśli takie wystąpiły; naprawienia wyrządzonej szkody (np. zapłata odszkodowania finansowego); zwrotu uzyskanych korzyści.
Posiadacz praw autorskich może także domagać się opublikowania stosownego oświadczenia lub orzeczenia (części albo całości) sądu wydanego w przedmiotowej sprawie. Ta ostatnia możliwość jest o tyle ciekawa, że ogłoszenie całości treści wyroku np. w ogólnopolskim dzienniku (o czasie, treści i formie publikacji decyduje sąd) samo w sobie może okazać się niezwykle kosztowne.
Odpowiedzialność karna (zarówno za naruszanie praw autorskich majątkowych jak też osobistych) przewiduje kary: grzywny, ograniczenia wolności bądź pozbawienia wolności do trzech lat. Wymiar kary może zostać zwiększony (do 5 lat pozbawienia wolności), jesli sprawca traktował naruszanie praw autorskich jak regularne źródło dochodów.
Pokrewne prawa autorskie
Jest to rodzaj podmiotowych praw autorskich regulowanych ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Prawa te są zbywalne i powstają niejako „obok” głównych praw autorskich, nie naruszając ich, lecz chroniąc interesy m.in. wykonawców i producentów, dzięki którym utwory są rozpowszechniane. Wymieniona ustawa określa prawa pokrewne jako:
• prawa do artystycznych wykonań - przez co rozumie się działania aktorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy oraz innych osób uczestniczących w powstaniu dzieła. Każde artystyczne wykonanie utworu jest objęte ochroną (przez 50 lat następujących po roku, w którym wykonanie zostało ustalone), zaś prawo artysty wykonawcy nie koliduje z prawem autorskim do wykonywanego dzieła;
• prawa do fonogramów i wideogramów - czyli pierwszego utrwalenia dźwięku wykonywanego utworu (fonogram) i/lub ruchomego obrazu (wideogram), obowiązujące przez 50 lat następujących po roku, w którym dokonano nagrania;
• prawa do nadań programów - jeżeli dokonana rejestracja jest nadawana, reemitowana czy odtwarzana w inny sposób, jego producent ma prawo do wynagrodzenia z tego tytułu. Czas trwania ochrony prawnej - jw.;
• prawa do pierwszych wydań oraz do wydań naukowych i krytycznych - przysługujące wydawcy, który jako pierwszy opublikował dzieło nie udostępniane dotąd publicznie a którego prawna ochrona wygasła. Prawo do rozporządzania utworem w takiej sytuacji jest ważne w okresie 25 lat od daty pierwszego rozpowszechnienia. Natomiast osobie, która po upływie czasu ochrony dzieła przygotowała jego wydanie krytyczne bądź naukowe, przysługuje prawo do rozporządzania nim przez 30 lat od chwili jego opublikowania.